omgang met school

Als een kind, net vier, naar school gaat breekt er voor veel ouders een periode van stress en strijd aan die soms duurt totdat het met of zonder diploma het voortgezet onderwijs verlaat. Volhouders zitten bijna wekelijks voor overleg op school, anderen haken na het hoofd gestoten te hebben al snel af en blijven achter met het gevoel dat hun kind niet goed aan zijn trekken komt.
Maar het kan ook anders.

Voorsprong

Veel ouders vergeten dat ze een enorme voorsprong hebben op de leerkracht. Zij kennen hun kind al vier jaar, terwijl de juf of meester het moet leren kennen temidden van een drukke groep kleuters die allemaal tegelijk haar aandacht willen vangen. In de eerste levensjaren leer je jouw kind kennen van haver tot gort. Je weet al zijn voorkeuren, ziet wanneer het zich niet prettig voelt, kent zijn stemmingen en je communiceert met en zonder woorden als iets heel vanzelfsprekends. Als hij iets van je wil, probeert hij je op zijn manier te manipuleren en jij doorziet zijn opzet al van verre. Wanneer hij jouw grenzen heeft overtreden probeert hij dat voor je te verdoezelen maar jij weet precies wat zich heeft afgespeeld. Waarom hij met sommigen wel en met anderen niet door één deur kan voel jij precies aan. En zonder dat je het weet anticipeer je op al die dingen en geef je hem exact wat hij nodig heeft. Jullie vormen een eenheid zoals die alleen door familiebanden kan worden gesmeed.
Maar er is meer.
Vier jaar lang was je getuige van al zijn reacties op de leuke en nare dingen van het  kinderleven. Je zag hem lachen naar geliefden, zag hoe hij afstand hield als hij het niet vertrouwde, hoorde hem schateren om een grap, zag hem huilen bij verdriet, je zag zijn denken en peinzen, zijn werken en zwoegen. Je hebt ook de aanloop naar verdriet gezien, hoe zijn uitdrukking veranderde als hij zich onzeker voelde, zag zijn overmoedigheid en begreep zijn humor. Je hebt zijn stem horen veranderen in alle toonaarden die bij verschillende stemmingen horen, en je weet: je kent hem als geen ander. En nu is het de kunst om met die voorsprong de school op het goede spoor te zetten. Zodat men ook daar gaat genieten van dit heerlijke kind en hem met alle zorg gaat omringen bij de ontwikkeling van zijn vaardigheden en het vergaren van kennis.

Voetstuk

De meeste ouders kijken met gemengde gevoelens terug op hun eigen schooltijd. Iedereen heeft wel ervaring met fijne en minder fijne juffen en meesters. De juf waarvoor je het vuur uit je sloffen liep, de meester die zo goed kon vertellen, de leerkracht die zo streng was … en die ervaringen vormen de basis voor het contact met de school van je kind. Veel mensen hebben de neiging nog steeds een beetje op te kijken tegen het onderwijzend personeel. Er is een natuurlijk respect voor het onderwijs en alles eromheen. Ook maatschappelijk wordt onderwijs hoog gewaardeerd, niet alleen in ons land, maar wereldwijd. We zijn er trots op dat ons land een lange onderwijstraditie heeft en dat van overheidswege onderwijs gezien wordt als een wettelijke plicht.
Maar de verhoudingen zijn nu heel anders. Jij bent niet meer het ‘lijdend voorwerp’. Je gaat nu om een heel andere reden een relatie aan met de school. Je bent nu belastingbetaler en kiest een van overheidswege bekostigde onderwijsvoorziening voor je kind. Jij, die de verantwoordelijkheid hebt voor je kind, selecteert een school waarvan jij het gevoel hebt dat die het beste voor hem is. Je vertrouwt je kind toe aan een leerkracht waarvan jij denkt dat die hem goed kan begeleiden. Daarvoor ga je een relatie aan met elkaar. Dat lijkt heel zakelijk bekeken, maar het is in de kern die overblijft wanneer de emotioneel geladen argumenten buiten beschouwing blijven. Natuurlijk spelen gevoelsmatige overwegingen mee bij de keuze welke school het moet worden, maar het is goed zich ervan bewust te zijn welk fundament daaronder ligt.
Ook weet je inmiddels uit eigen ervaring hoe het onderwijs in elkaar zit. Je hebt gemerkt hoe belangrijk het is om je veilig te voelen op school, hoe belangrijk het is om serieus genomen te worden. Wie kent niet het gevoel dat er niet naar je wordt geluisterd, dat jouw ideeën de ruimte niet krijgen, jouw vragen niet worden beantwoord. Je weet dat jouw kind dezelfde weg gaat wanneer zijn start hetzelfde is als de jouwe destijds. Zonder overleg in handen gegeven van leerkrachten, in het vertrouwen dat die het beste weten hoe ze met jonge kinderen in groepsverband moeten omgaan. Niet dat zulk vertrouwen misplaatst zou zijn. Ook tegenwoordig ijveren leerkrachten voor het welzijn van hun leerlingen, net als vroeger. De pedagogische inzichten zijn hier en daar wat aangepast aan de tijd maar de echte onderwijzer is er nog steeds. Wel zijn er, net als vroeger, kinderen waarvoor de gebruikelijke begeleiding niet het gewenste effect heeft en dat van jou zou er weleens een van kunnen zijn. En gelukkig is er voor die groep steeds meer ruimte in het reguliere onderwijs.

Elkaar Versterken

De vraag is dus hoe jij met alle kennis over je kind de leerkracht zo kan ondersteunen dat hij jouw kind op de juiste wijze gaat begeleiden. Daarbij hoeft het niet altijd zo te zijn dat het eerder toe is aan lezen en rekenen. In sommige gevallen is dat wel zo en dan moet daar zeker aandacht voor zijn, maar vaker gaat  een ontwikkelingsvoorsprong gepaard met een grotere behoefte aan ‘volwassen’ communicatie. Jouw kind is gewend op een volwaardige manier serieus genomen te worden en heeft die behoefte ook op school. Voor jou is dat heel vanzelfsprekend maar in de grote groep is daar niet veel ruimte voor en van een meer persoonlijke relatie leerling-leerkracht komt niets terecht. Andere kinderen hebben die behoefte niet zo sterk en voelen geen gemis. Als jouw kind die behoefte wel heeft is dat het eerste wat fout gaat en zijn beleving bij school krijgt een stukje negatieve lading.
Voor de leerkracht is de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, zeker in de onderbouw, een zwaar item. Het kind dat in zijn schulp kruipt trekt de aandacht en wordt enigszins in bescherming genomen vanuit de veronderstelling dat het wat meer ‘ruimte’ nodig heeft. Wanneer jouw kind zich wat gereserveerder gaat opstellen zal de leerkracht dus eerder de neiging hebben om zich beschermend op te stellen dan het meer uit te dagen om te tonen wat het kan. Tel daarbij op dat het veel onderbouwactiviteiten al eerder thuis deed en de verveling is een feit. Ook het contact met medeleerlingen biedt het kind met ontwikkelingsvoorsprong niet wat het verwacht. De vriendschapsverwachtingen lopen uiteen en jouw kind voelt zich in de steek gelaten als het andere kind uit school te moe is om de speelafspraak nog na te komen. Leg dat maar eens uit zonder te vertellen dat jouw kind verder is in zijn ontwikkeling en niet van de anderen moet verwachten dat ze ook zo zijn. Je hebt alle tact van de wereld nodig om deze realiteit over te brengen zonder zijn toekomstperspectief de grond in te boren.
Al met al genoeg redenen om voordat je kind naar school gaat eens rustig met de leerkracht te gaan praten. Vertel dat je begrijpt dat jouw kind er voor hem een van de vele is en dat je niet verwacht dat het zijn onverdeelde aandacht krijgt. Maar vertel er ook bij hoe communicatief jouw kind is of dat hij al heel goed met constructiemateriaal is. Dat hij moet worden uitgedaagd om zijn creatieve denkvermogen te gebruiken en geen behoefte heeft aan “Je mag” maar aan “Dit is jouw opdracht”. Wanneer het de leerkracht lukt om een goede relatie met je kind aan te gaan waarbij het zich serieus genomen en gewaardeerd voelt zonder vergeleken te worden met anderen waardoor het zich gaat aanpassen aan de groep, is dat een goede basis voor een gelukkige schoolcarrière van je kind.
Jouw rol daarbij zal zijn om de vinger aan de pols te houden, te signaleren waar het misgaat en steeds direct aan de bel te trekken als dat nodig is. Je kind hoeft niet eerst in de stress voordat er maatregelen genomen kunnen worden. Wees verstandig en stel je op als ondersteuner van de school. Ga er niet tegenin, zorg dat de communicatie open blijft. Erken de expertise van de school op het gebied van onderwijs in het algemeen en dwing respect af voor jouw expertise met betrekking tot je eigen kind. Alleen wanneer die twee verbonden zijn kan dat jouw kind ten goede komen.

School is ook maar een mens

Jij vindt het heel normaal hoe jouw kind leerde lopen en praten en ook het tempo waarin hij dat leerde is gewoon een feit. Dat hij op vierjarige leeftijd vragen stelt over leven en dood, over de werking van apparaten en zich een voorstelling maakt van de draaiing van de aarde, het hoort er allemaal bij. Maar´t is de vraag of dat voor de leerkracht ook zo gewoon is.
Jouw kind is een wildvreemde voor de juf die hem opeens in de klas krijgt. Ze weet nog niets over hem en gaat er vanuit dat hij net zo is als de anderen: lief, speels, leergierig, in het begin onwennig, noem maar op. En ze heeft waarschijnlijk gelijk. Ook jouw kind is lief, speels, leergierig, een beetje onwennig, et cetera. Het verschil met de andere kinderen is aan de buitenkant niet zichtbaar: hij is een stuk verder in  zijn ontwikkeling. Ze is zonder jouw inlichtingen niet goed voorbereid op de komst van die hele slimme leerling wiens denkvermogen sterker is ontwikkeld dan het hare. De eerste vier jaar heeft ze al gemist. Het is heel moeilijk om er zomaar in te vallen als je zelf niet zo bent.
Door goed samen te werken waarbij haar kwaliteiten aan jouw kennis worden gekoppeld krijgt jouw kind de kans om te zijn die het is. Jouw dienstbaarheid daarbij is van essentieel belang. Laat steeds merken dat je er samen voor staat en biedt ook praktische hulp. Wees een actieve ouder waar de school, op welk terrein dan ook, echt iets aan heeft. Zolang de relatie met school zo blijft, creëer je een optimale kans dat ook jouw kind een gelukkige schoolcarrière tegemoet gaat.